Báo cáo tài chính: Kinh nghiệm kiểm soát tài chính & Ngăn chặn rủi ro

Kinh nghiệm làm báo cáo tài chính – Doanh nghiệp bạn có đang làm “chuẩn”?

Báo cáo tài chính mang đến một bức tranh toàn cảnh về tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Một báo cáo chuẩn xác, minh bạch không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định thuế mà còn tạo dựng uy tín với đối tác, nhà đầu tư và ngân hàng.

1. Doanh nghiệp cần làm gì khi phát hiện lỗi sai trên báo cáo tài chính?

Báo cáo tài chính giống như bức tranh tổng thể về sức khỏe tài chính của doanh nghiệp. Nhưng nếu một ngày bạn nhận ra có “vết bẩn” trên bức tranh ấy, thì phải làm sao?

Trước tiên, hãy xác định mức độ nghiêm trọng của lỗi sai:

* Nếu lỗi sai không ảnh hưởng nhiều đến các chỉ tiêu quan trọng thì việc điều chỉnh khá đơn giản.

* Nếu lỗi sai làm thay đổi số thuế phải nộp, doanh thu, lợi nhuận… thì cần cẩn trọng hơn vì có thể liên quan đến truy thu thuế hoặc xử phạt hành chính.

Trường hợp cơ quan thuế chưa công bố quyết định kiểm tra thuế, doanh nghiệp vẫn có thể kê khai điều chỉnh bổ sung theo quy định tại Luật Quản lý thuế 2019.

2. Làm thế nào để biết doanh nghiệp có nguy cơ bị thanh – kiểm tra thuế?

Để có thể đánh giá những yếu tố này, cơ quan Thuế sẽ áp dụng các chỉ tiêu cụ thể để phân tích, rà soát và quyết định doanh nghiệp nào cần thanh – kiểm tra trong năm, bao gồm:

Thuế GTGT luôn là một trong những khoản thuế quan trọng, và cũng là nơi dễ phát sinh sai phạm về thuế. Vì vậy, Cơ quan Thuế đặc biệt quan tâm đến nó thông qua:

(1) Chênh lệch giữa doanh thu tính thuế GTGT và doanh thu tính thuế TNDN

- Nếu thực sự có sự chênh lệch lớn, có thể doanh nghiệp đang kê khai chưa đúng, dẫn đến số thuế phải nộp bị sai lệch.

- Xem đầy đủ cách giải trình thuế đối với trường hợp này tại: Kinh nghiệm giải trình thuế cho doanh nghiệp

(2) Chênh lệch thuế GTGT đầu ra – đầu vào

Thuế TNDN là nguồn thu lớn của Nhà nước, nên cơ quan Thuế vẫn luôn theo dõi sát sao các chỉ tiêu ảnh hưởng đến lợi nhuận và thu nhập chịu thuế, bao gồm:

(1) Các khoản chi phí bất thường

Nếu doanh nghiệp có nhiều khoản giảm trừ bất thường, doanh nghiệp có thể bị Thuế nghi ngờ rằng bạn đang cố điều chỉnh để giảm số thuế TNDN phải nộp.

(2) Các khoản điều chỉnh làm giảm lợi nhuận trước thuế

- Nếu lợi nhuận trước thuế bị điều chỉnh giảm mạnh mà không có lý do hợp lý, Cơ quan Thuế có thể soát xét kỹ hơn.

- Quan tâm: Lợi nhuận trước thuế và sau thuế: Có thể tối ưu hóa đồng thời cả hai không?

Doanh nghiệp có thể chuyển lỗ để giảm số thuế TNDN phải nộp, nhưng nếu chuyển lỗ quá nhiều kỳ hoặc không hợp lý, sẽ bị cơ quan Thuế kiểm tra.

3. Báo cáo tài chính cần tuân thủ nguyên tắc nào?

BCTC phải được lập và trình bày theo các chuẩn mực kế toán, đảm bảo cung cấp thông tin trung thực và hợp lý về tình hình tài chính của doanh nghiệp. Các nguyên tắc cần tuân theo bao gồm:

- Hoạt động liên tục: Khi lập BCTC, doanh nghiệp cần đánh giá khả năng duy trì hoạt động ít nhất 12 tháng sau ngày kết thúc niên độ kế toán. Nếu có dấu hiệu doanh nghiệp phải ngừng hoạt động hoặc thu hẹp quy mô, báo cáo phải phản ánh điều đó.

- Cơ sở dồn tích: Các giao dịch phải được ghi nhận vào thời điểm phát sinh, không phụ thuộc vào việc tiền đã thực thu hay thực chi. Điều này giúp phản ánh đúng doanh thu và chi phí trong kỳ kế toán liên quan.

- Tính nhất quán: Cách trình bày và phân loại các khoản mục trong BCTC phải được giữ nguyên qua các kỳ để thuận tiện so sánh, trừ khi có lý do đặc biệt yêu cầu thay đổi.

4. 7 nguyên tắc cơ bản để lập báo cáo tài chính

Báo cáo tài chính (BCTC) là công cụ quan trọng phản ánh tình hình tài chính và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Để đảm bảo BCTC chính xác, minh bạch và tuân thủ chuẩn mực, doanh nghiệp cần tuân thủ 7 nguyên tắc cơ bản sau, dựa trên sơ đồ bạn cung cấp:

1. Tuân theo chuẩn mực kế toán

Nguyên tắc này yêu cầu việc lập BCTC phải tuân thủ các chuẩn mực kế toán được quy định, chẳng hạn như Chuẩn mực Kế toán Việt Nam (VAS) hoặc Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) nếu áp dụng. Điều này đảm bảo rằng các quy trình hạch toán, ghi nhận và trình bày thông tin đều nhất quán với các quy định pháp lý và thông lệ quốc tế.

2. Tôn trọng bản chất hơn hình thức

Nguyên tắc này nhấn mạnh rằng việc lập BCTC phải dựa trên bản chất kinh tế của giao dịch, chứ không chỉ dựa vào hình thức pháp lý hoặc bề ngoài của giao dịch. Điều này đảm bảo phản ánh đúng thực tế tài chính.

3. Định giá tài sản và nợ phải trả hợp lý

Tài sản và nợ phải trả trong BCTC phải được định giá một cách hợp lý, dựa trên giá trị thực tế hoặc giá trị hợp lý tại thời điểm lập báo cáo, thay vì giá trị cố định hoặc không phản ánh thực trạng.

4. Phân loại tài sản và nợ phải trả

Các khoản mục tài sản (như tiền mặt, hàng tồn kho) và nợ phải trả (như vay ngân hàng, công nợ) cần được phân loại rõ ràng, theo đúng bản chất và thời hạn, để người đọc dễ dàng hiểu và phân tích.

5. Trình bày rõ ràng

BCTC phải được trình bày một cách rõ ràng, dễ hiểu, với các khoản mục được sắp xếp logic và có chú thích đầy đủ để người sử dụng (như nhà đầu tư, cổ đông) nắm bắt thông tin mà không bị nhầm lẫn.

6. Đáp ứng thông lệ quốc tế

BCTC cần được lập dựa trên các thông lệ kế toán quốc tế, đặc biệt khi doanh nghiệp hoạt động đa quốc gia hoặc có cổ đông nước ngoài, để đảm bảo tính nhất quán và khả năng so sánh trên phạm vi toàn cầu.

7. Phù hợp lợi ích với đầu tư

Lợi nhuận hoặc lợi ích thu được từ các khoản đầu tư phải được ghi nhận và phân bổ phù hợp với giá trị đầu tư, đảm bảo phản ánh đúng hiệu quả sử dụng vốn.

5. Lỗi sai thường gặp khi lập báo cáo tài chính

Khi lập báo cáo tài chính doanh nghiệp, các lỗi sai dưới đây thường xảy ra, gây ảnh hưởng đến tính chính xác và uy tín:

- Ghi nhận sai thời điểm: Doanh thu hoặc chi phí được ghi nhận không đúng kỳ, ví dụ, ghi nhận doanh thu tháng 11/2024 vào tháng 12/2024, dẫn đến sai lệch số liệu.

- Thất lạc chứng từ: Thiếu hóa đơn, phiếu thu/chi khiến BCTC thiếu căn cứ, dễ bị cơ quan thuế truy thu.

- Hạch toán sai khoản mục: Ghi nhầm chi phí vận hành vào tài sản cố định, làm méo mó tình hình tài chính.

- Không trích lập dự phòng: Bỏ qua dự phòng giảm giá hàng tồn kho hoặc nợ khó đòi, gây thổi phồng tài sản.

- Sao chép số liệu thủ công dẫn đến sai sót: Nhập sai số liệu từ sổ sách sang BCTC, đặc biệt khi không dùng phần mềm kế toán.

6. Nội dung quan trọng doanh nghiệp cần biết trước khi lập báo cáo tài chính

Trước khi bắt đầu lập báo cáo tài chính, doanh nghiệp cần nắm rõ các nội dung quan trọng sau để đảm bảo hiệu quả:

- Chuẩn mực kế toán áp dụng: Xác định sử dụng VAS hoặc IFRS, tùy thuộc vào quy mô và thị trường hoạt động (nội địa hay quốc tế).

- Thời hạn nộp BCTC: Theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP, doanh nghiệp phải nộp BCTC trong vòng 90 ngày kể từ ngày kết thúc niên độ kế toán (31/3 hàng năm).

- Dữ liệu đầu vào: Chuẩn bị đầy đủ hóa đơn, hợp đồng, và sổ sách kế toán để tránh thiếu sót.

- Yêu cầu của cơ quan thuế: Hiểu rõ các chỉ tiêu thuế GTGT và TNDN để tránh bị thanh tra đột xuất.

- Phân tích nội bộ: Đánh giá tình hình tài chính trước khi lập báo cáo để dự đoán rủi ro.

7. Những lưu ý doanh nghiệp cần nắm trong quá trình làm báo cáo tài chính

Trong quá trình kiểm soát tài chính và lập BCTC, doanh nghiệp cần lưu ý các điểm sau để tránh rủi ro:

- Kiểm tra chéo số liệu: So sánh dữ liệu từ các báo cáo (bảng cân đối, kết quả kinh doanh) để phát hiện sai sót.

- Cập nhật quy định pháp luật: Theo dõi thay đổi từ Nghị định 52/2021/NĐ-CP để tuân thủ chuẩn mực mới.

- Sử dụng phần mềm: Áp dụng công nghệ như MISA hoặc Fast để giảm lỗi thủ công.

- Thẩm định nội bộ: Để nhân viên kế toán hoặc chuyên gia rà soát trước khi nộp.

- Lưu trữ chứng từ: Giữ đầy đủ tài liệu trong ít nhất 10 năm theo luật thuế.

Lập báo cáo tài chính chuẩn xác là chìa khóa để doanh nghiệp ngăn chặn rủi ro, tuân thủ pháp luật và xây dựng uy tín. Với kinh nghiệm thực chiến từ W&A, doanh nghiệp có thể tránh lỗi sai, nắm nội dung quan trọng, áp dụng các lưu ý hiệu quả, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa kiểm soát tài chính và lập báo cáo tài chính chuyên nghiệp.

👉 Xem chi tiết dịch vụ của chúng tôi tại đây

Liên hệ đăng ký và nhận thông tin tư vấn chi tiết:

☎️ +84 93 594 8688

📧 Email: nam.phan@waco.com.vn

🌐 Website: https://www.waconsulting.vn/

📌Tầng 18, Vincom Center Đồng Khởi, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh

🏢 Lầu 2, Tòa nhà Saigon Paragon, Phường Tân Phú, Quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh