MỞ RỘNG ĐỐI TƯỢNG KHÔNG HƯỞNG TIỀN LƯƠNG VÀO DIỆN THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI

phanhoainamba
6 ngày trước
5 phút đọc

Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, sẽ có hiệu lực từ ngày 01/7/2025, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong việc mở rộng phạm vi bao phủ của hệ thống an sinh xã hội tại Việt Nam. Một trong những thay đổi lớn cần được các doanh nghiệp đặc biệt lưu ý là: các chức danh quản lý trong doanh nghiệp – kể cả không có hợp đồng lao động và không hưởng lương – vẫn phải tham gia BHXH bắt buộc.

Đây là một thay đổi đáng chú ý, phù hợp với mục tiêu xây dựng hệ thống BHXH toàn dân, đảm bảo công bằng và bền vững trong phân bổ trách nhiệm xã hội giữa các nhóm lao động.

Nội dung quy định pháp luật

Trước khi Luật BHXH 2024 được ban hành, nhóm đối tượng không ký hợp đồng lao động và không nhận lương từ doanh nghiệp – chẳng hạn như các thành viên hội đồng quản trị, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước hoặc phần vốn doanh nghiệp tại các công ty liên kết – được hiểu là không thuộc đối tượng bắt buộc tham gia BHXH.

Tuy nhiên, từ ngày 01/7/2025, không hưởng lương không còn là lý do để không tham gia BHXH. Theo Luật BHXH 2024, nhóm đối tượng không hưởng lương nhưng vẫn đóng BHXH được quy định tại điểm n khoản 1 Điều 2. Đối tượng này bao gồm:

Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ theo quy định của Luật Doanh nghiệp;
Thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc, thành viên ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã.

Quy định này được thiết lập trên cơ sở nguyên tắc: mọi cá nhân đóng vai trò quản lý, điều hành, kiểm soát hoặc đại diện vốn trong tổ chức – tức là có ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp – thì đều có trách nhiệm đóng góp vào hệ thống bảo hiểm xã hội, bất kể hình thức trả công. Đây là cách tiếp cận phù hợp với thông lệ quốc tế, đồng thời nhằm lấp khoảng trống pháp lý còn tồn tại lâu nay.

Khái niệm “người quản lý doanh nghiệp” được xác định cụ thể tại khoản 24 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2020, bao gồm người quản lý doanh nghiệp tư nhân và người quản lý công ty, bao gồm chủ doanh nghiệp tư nhân, thành viên hợp danh, Chủ tịch Hội đồng thành viên, thành viên Hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty, Chủ tịch Hội đồng quản trị, thành viên Hội đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc và cá nhân giữ chức danh quản lý khác theo quy định tại Điều lệ công ty.

Do đó, để xác định trách nhiệm đóng BHXH, doanh nghiệp cần đối chiếu rõ chức danh quản lý thực tế trong hệ thống tổ chức của mình với khung pháp lý hiện hành.

Cá nhân giữ nhiều vị trí quản lý tại các doanh nghiệp khác nhau sẽ đóng bảo hiểm như thế nào?

Không ít trường hợp thực tế ghi nhận một người vừa là thành viên HĐQT tại công ty A, vừa là giám đốc công ty B, hoặc đồng thời đại diện phần vốn tại công ty C. Điều này đặt ra câu hỏi: phải đóng BHXH ở đâu và có cần đóng ở nhiều nơi không?

Đối với một cá nhân cùng lúc giữ chức vụ quản lý, điều hành tại nhiều doanh nghiệp khác nhau, thì việc tham gia BHXH sẽ thì tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc tại doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc liên hiệp hợp tác xã đầu tiên tham gia quản lý, điều hành; hoặc đồng thời thuộc nhiều đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật BHXH 2024 thì việc tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định của Chính phủ.

Căn cứ và mức lương để tính đóng BHXH

Luật BHXH 2024 cho phép người giữ chức danh quản lý không hưởng lương được tự lựa chọn mức lương làm căn cứ đóng BHXH, với điều kiện:

Mức tối thiểu không được thấp hơn mức tham chiếu do Chính phủ công bố;
Mức tối đa không được vượt quá 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.

Theo khoản 13 Điều 141 Luật BHXH 2024, khi Chính phủ chưa ban hành mức tham chiếu, thì mức lương cơ sở được dùng làm căn cứ tạm thời. Do đó, trong giai đoạn đầu áp dụng luật, việc lấy lương cơ sở làm mức tham chiếu là hoàn toàn hợp lý và đúng luật.

Ngoài ra, người tham gia BHXH được điều chỉnh mức lương đóng sau mỗi 12 tháng kể từ lần lựa chọn gần nhất, tạo điều kiện linh hoạt cho cá nhân trong việc hoạch định chi phí an sinh dài hạn.

Tỷ lệ đóng BHXH

Theo điểm a khoản 4 Điều 33 Luật BHXH 2024, tỷ lệ đóng BHXH của người quản lý không hưởng lương được xác định như sau:

3% mức lương đóng vào quỹ ốm đau, thai sản;
22% mức lương đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất.

Tổng cộng: 25% mức lương đã lựa chọn.

W&A khuyến nghị

Để kịp thời thích ứng với quy định mới của Luật BHXH 2024, W&A đề xuất doanh nghiệp thực hiện ngay các bước sau:

Rà soát toàn bộ hệ thống nhân sự quản lý trong công ty mẹ, công ty con, công ty liên kết – đặc biệt là các chức danh không ký hợp đồng lao động hoặc không nhận lương.
Phân loại và xác định nơi đóng BHXH chính nếu một người đồng thời giữ nhiều chức vụ tại nhiều đơn vị.
Soạn thảo, ký kết và lưu trữ các văn bản nội bộ, bao gồm: quyết định bổ nhiệm, văn bản phân công, thỏa thuận cam kết đóng BHXH, thỏa thuận về mức lương đóng.
Theo dõi chặt chẽ các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành (dự kiến có 11 nghị định và 3 thông tư liên quan) để cập nhật chính xác và áp dụng đồng bộ trong toàn hệ thống.

Kết luận

Quy định mới của Luật BHXH 2024 là bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý về an sinh xã hội. Việc bắt buộc người quản lý không hưởng lương tham gia BHXH cho thấy sự thay đổi trong tư duy lập pháp, từ chỗ chỉ ghi nhận người “làm công” sang việc ghi nhận mọi cá nhân có trách nhiệm điều hành tổ chức đều là người lao động theo nghĩa rộng.

Doanh nghiệp không nên chờ đến thời điểm luật có hiệu lực mới bắt đầu hành động. Việc chủ động rà soát, lập kế hoạch và triển khai ngay từ bây giờ không chỉ giúp tuân thủ pháp luật mà còn nâng cao năng lực quản trị, bảo vệ uy tín và ổn định nội bộ trong dài hạn.

Liên hệ đăng ký và nhận thông tin tư vấn chi tiết:

☎️ +84 93 594 8688

📧 Email: waconsulting@waco.com.vn

🌐 Website: https://www.waconsulting.vn/

📌Tầng 18, Vincom Center Đồng Khởi, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh

🏢 Lầu 2, Tòa nhà Saigon Paragon, Phường Tân Phú, Quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh