Tuân thủ hải quan: Nền tảng để doanh nghiệp phát triển bền vững và phòng ngừa rủi ro pháp lý

phanhoainamba
14 thg 6
5 phút đọc

Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập và hoạt động xuất nhập khẩu ngày càng sôi động, việc tuân thủ quy định hải quan không chỉ là yêu cầu pháp lý bắt buộc mà còn là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, hạn chế rủi ro và phát triển bền vững. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn xem nhẹ công tác này, dẫn đến các vi phạm nghiêm trọng và chịu các chế tài không đáng có từ cơ quan chức năng.

Vậy tuân thủ hải quan là gì? Doanh nghiệp cần làm gì để đảm bảo tuân thủ đúng quy định và an toàn pháp lý?

Tuân Thủ Hải Quan Là Gì?

Tuân thủ hải quan là việc doanh nghiệp thực hiện đầy đủ các quy định pháp luật hải quan, bao gồm khai báo chính xác, nộp thuế đúng hạn, lưu trữ chứng từ hợp lệ, và hợp tác với cơ quan hải quan trong các hoạt động kiểm tra. Theo Luật Hải quan 2014, Nghị định 08/2015/NĐ-CP, và Thông tư 38/2015/TT-BTC (sửa đổi bởi Thông tư 39/2018/TT-BTC), tuân thủ hải quan bao gồm:

- Khai báo đúng mã HS, trị giá hải quan, xuất xứ hàng hóa.

- Nộp đầy đủ các loại thuế (thuế nhập khẩu, VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt).

- Lưu trữ chứng từ như hóa đơn, hợp đồng, vận đơn, C/O trong ít nhất 5 năm (Điều 36 Luật Hải quan 2014).

- Hỗ trợ kiểm tra sau thông quan trong vòng 5 năm kể từ ngày đăng ký tờ khai (Điều 78 Luật Hải quan 2014).

Tầm Quan Trọng của Tuân Thủ Hải Quan

Tuân thủ hải quan mang lại lợi ích thiết thực cho nhiều bên:

Đối với doanh nghiệp:

Giảm rủi ro truy thu thuế, phạt hành chính, và kiểm tra sau thông quan.
Tăng hiệu quả thông quan, tiết kiệm thời gian và chi phí.
Đáp ứng tiêu chí tham gia chương trình doanh nghiệp ưu tiên (AEO), hưởng ưu đãi như giảm kiểm tra và thông quan nhanh.
Nâng cao uy tín với đối tác và khách hàng quốc tế.

Đối với cơ quan hải quan:

Đảm bảo quản lý hiệu quả, giảm thiểu gian lận thương mại.
Tăng cường thu ngân sách từ thuế xuất nhập khẩu.

Đối với nền kinh tế:

Thúc đẩy thương mại quốc tế minh bạch, tạo môi trường kinh doanh công bằng.
Hỗ trợ thực thi các hiệp định thương mại tự do (FTA) như CPTPP, EVFTA.

Ví dụ: Một doanh nghiệp nhập khẩu thiết bị y tế tuân thủ đúng quy định về mã HS và xuất xứ đã giảm 10% thuế nhập khẩu nhờ EVFTA, đồng thời thông quan trong 24 giờ thay vì 3 ngày.

Những rủi ro doanh nghiệp thường gặp khi không tuân thủ hải quan

Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vẫn đang mắc phải các lỗi phổ biến do thiếu hiểu biết hoặc chủ quan trong công tác tuân thủ. Một số rủi ro thường gặp bao gồm:

1. Khai báo sai trị giá hải quan

Do không hiểu đúng phương pháp xác định trị giá, nhiều doanh nghiệp vô tình khai báo thiếu dẫn đến bị truy thu thuế và phạt chậm nộp.

2. Phân loại sai mã HS

Việc sử dụng mã HS không chính xác có thể dẫn đến áp sai thuế suất, ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí và bị xử phạt.

3. Ghi nhận sai xuất xứ hàng hóa

Sai lệch về xuất xứ có thể khiến doanh nghiệp không được hưởng ưu đãi thuế quan theo hiệp định thương mại tự do, thậm chí bị điều tra chống gian lận thương mại.

4. Không lưu trữ hồ sơ đầy đủ

Trong quá trình kiểm tra sau thông quan, nếu không cung cấp được hồ sơ hợp lệ, doanh nghiệp có thể bị xử phạt do thiếu chứng từ chứng minh hợp lệ.

5. Bị đánh giá là doanh nghiệp rủi ro cao

Khi vi phạm lặp lại, doanh nghiệp có thể bị đưa vào danh sách theo dõi, bị kiểm tra gắt gao, ảnh hưởng đến thời gian thông quan và chi phí vận hành.

Giải pháp xây dựng hệ thống tuân thủ hải quan hiệu quả

Để chủ động phòng ngừa rủi ro và xây dựng nền tảng phát triển bền vững, doanh nghiệp cần:

1. Hiểu rõ quy định pháp luật về hải quan

Doanh nghiệp nên thường xuyên cập nhật các quy định mới từ Tổng cục Hải quan và các thông tư, nghị định liên quan. Việc hiểu đúng và đủ là tiền đề để áp dụng chính xác.

2. Xây dựng bộ phận/nhân sự phụ trách hải quan chuyên trách

Bộ phận này chịu trách nhiệm giám sát việc khai báo, kiểm tra chứng từ, đảm bảo tính hợp pháp và minh bạch trong quá trình xuất nhập khẩu.

3. Tự đánh giá rủi ro và hoàn thiện quy trình nội bộ

Doanh nghiệp nên tiến hành tự kiểm tra định kỳ để phát hiện và điều chỉnh sai sót kịp thời. Đồng thời, xây dựng quy trình xử lý chứng từ, kiểm tra mã HS, trị giá, xuất xứ rõ ràng và minh bạch.

4. Ứng dụng công nghệ vào quản lý hải quan

Sử dụng phần mềm quản lý khai báo hải quan và tích hợp dữ liệu nội bộ giúp giảm sai sót, tăng tốc độ xử lý và nâng cao tính tuân thủ.

5. Hợp tác với đơn vị tư vấn chuyên nghiệp

Việc hợp tác với các đơn vị tư vấn hải quan và tuân thủ giúp doanh nghiệp được hướng dẫn, rà soát chuyên sâu và có chiến lược phù hợp với từng lĩnh vực, quy mô hoạt động.

Kết luận

Trong bối cảnh cơ quan hải quan ngày càng siết chặt quản lý và áp dụng công nghệ để kiểm soát rủi ro, việc tuân thủ hải quan không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc đối với mỗi doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Không chỉ nhằm phòng tránh vi phạm và xử phạt, tuân thủ còn giúp doanh nghiệp xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp, được đánh giá cao và hưởng lợi từ các ưu đãi trong thương mại quốc tế.

Dịch vụ Tư vấn Hải quan & Tuân thủ từ W&A Consulting

Với kinh nghiệm chuyên sâu trong lĩnh vực xuất nhập khẩu và hiểu rõ các quy định pháp lý tại Việt Nam, W&A Consulting cung cấp giải pháp Tư vấn Hải quan & Tuân thủ toàn diện dành cho doanh nghiệp: